Trà Vinh Tổng kết 10 năm thi hành Luật HTX năm 2012

Luật Hợp tác xã năm 2012 được Quốc hội thông qua ngày 20/11/2012 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2013 đã tạo hành lang pháp lý đầy đủ, chặt chẽ, khuyến khích và thúc đẩy sự phát triển KTTT.

Nhận thức rõ tầm quan trọng đó, các cấp, các ngành trong tỉnh đã tập trung tuyên truyền, triển khai, phổ biến Luật Hợp tác xã năm 2012 với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, nhằm nâng cao nhận thức của cả hệ thống chính trị và quần chúng nhân dân, tạo sự đồng thuận, hưởng ứng tích cực của toàn xã hội. Nhìn chung qua công tác tuyên truyền, quán triệt, nhận thực của các cấp, các ngành, địa phương và các tầng lớp nhân dân nhận thực rõ hơn về ý nghĩa, vai trò, tầm quan trọng của HTX trong phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết việc làm, xây dựng nông thôn mới, đảm bảo an sinh xã hội của địa phương; tập trung xây dựng, phát triển hợp tác xã lớn mạnh.

Triển khai thực hiện Luật Hợp tác xã năm 2012, có hai nhiệm vụ được thực hiện song song, đó là thành lập các hợp tác xã theo Luật Hợp tác xã năm 2012 và chuyển đổi các hợp tác xã kiểu cũ thành các hợp tác xã kiểu mới. Ngay sao khi Luật HTX có hiện lực, các ngành, địa phương đã tập trung triển khai thực hiện, đến 30/6/2016 đã hoàn tất các thủ tục chuyển đổi  88/88 HTX, đạt 100% kế hoạch.

Ban Chỉ đạo tỉnh đã lực chọn 13 HTX thực hiện mô hình thí điểm HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị, tập trung vào các sản phẩm chủ lực như lúa, gạo, thủy sản, trái cây. Qua gần 04 năm triển khai thực hiện các hoạt động hỗ trợ, đến nay các Hợp tác xã tăng từ 01 - 03 tiêu chí theo quy định và lộ trình kế hoạch đề ra. Kết quả: có 06 HTX đạt 7/8 tiêu chí; 05 HTX đạt 6/8 tiêu chí; 02 HTX đạt 4-5/8 tiêu chí.

Các hoạt động hỗ trợ HTX tiếp tục được đẩy mạnh với nhiều lĩnh vực cụ thể, thiết thực, đã thu hút 215 lao động có trình độ từ cao đẳng trở lên vào làm việc tại 129 HTX. Hoạt động xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường được đẩy mạnh, đã kịp thời hỗ trợ cho các HTX tham gia nhiều chương trình xúc tiến thương mại cấp tỉnh và quốc gia. Hoạt động đăng ký bảo hộ thương hiệu được quan tâm, đã góp phần thay đổi tập quán canh tác, đưa các giống cây trồng, vật nuôi mới vào sản xuất, các mô hình ứng dụng khoa học và công nghệ vào sản xuất đạt hiệu quả kinh tế góp phần phát triển sản xuất nông nghiệp, nâng cao năng suất, chất lượng, tăng thu nhập. Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh và Trung ương đã giải ngân cho 11 HTX với số tiền trên 7,5 tỷ đồng.

Chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng tiếp tục triển khai có hiệu quả, có 15 hợp tác xã được Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt chủ trương đầu tư cơ sở hạ tầng như: Xây dựng nhà làm việc, nhà kho, nhà trưng bày sản phẩm với tổng mức đầu tư là 15.670.936.553 đồng, trong đó ngân sách hỗ trợ 6.604.221.170 đồng. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện, đến nay, có 07 hợp tác xã đã đưa công trình vào khai thác sử dụng.

Công tác quản lý nhà nước được tăng cường, Ban chỉ đạo đổi mới, phát triển KTTT từ tỉnh đến huyện thường xuyên được kiện toàn, có phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên, đồng thời thành lập tổ giúp việc cho Ban chỉ đạo. Hàng năm, Ủy ban nhân dân tỉnh có chỉ đạo các Sở ngành liên quan phối hợp thực hiện công tác kiểm tra, giám sát thực hiện quản lý nhà nước về hợp tác xã để nắm bắt tình hình hoạt động, tháo gỡ khó khăn nhằm đảm bảo hoạt động của KTTT được hiệu quả và đúng các quy định của pháp luật.

Hoạt động đối ngoại HTX tiếp tục đẩy mạnh, tỉnh đã huy động nhiều nguồn lực từ các Chương trình, Dự án sử dụng nguồn vốn ODA và NGO đang triển khai trên địa bàn tỉnh hỗ trợ các HTX tham gia hội chợ triển lãm, hội thi nông sản, kết nối thị trường, liên kết với doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh, quảng bá sản phẩm, xây dựng nhãn hàng, thực hành nông nghiệp tốt đạt chuẩn (VietGAP), canh tác lúa hữu cơ, quy trình canh tác lúa thông minh.

Từ năm 2013 đến này có 168 HTX thành lập mới; 1.579 THT với số thành viên mới tham gia là 10.564 người. Toàn tỉnh hiện có 01 Liên hiệp HTX, 170 HTX đang hoạt động (trong đó có 126 HTX nông nghiệp, 28 HTX phi nông nghiệp, 16 quỹ tín dụng), 1.883 THT với tổng thành viên tham gia 34.206 thành viên; tổng vốn điều lệ 165.123 triệu đồng, với tổng số thành viên là 28.974 người. Doanh thu bình quân của HTX đến năm 2020 là khoảng 2,2 tỷ đồng/năm; lợi nhuận bình quân 280 triệu đồng/năm; thu nhập bình quân thành viên/người lao động 36,84 triệu đồng/năm.

Các HTX trên địa bàn tỉnh đã từng bước thích nghi với cơ chế thị trường, bắt đầu có sự liên kết, hợp tác với nhau và với doanh nghiệp, tổ chức kinh tế mang lại hiệu quả kinh tế cao thông qua các hoạt động liên doanh, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ, bảo đảm đầu vào và đầu ra ổn định cho thành viên, nông dân. Đội ngũ cán bộ quản lý HTX là khoảng 756 người, trong đó số lượng cán bộ quản lý đạt trình độ sơ, trung cấp là 75 người; số lượng cán bộ quản lý đạt trình độ cao đẳng, đại học trở lên là 294 người.

Kết quả đánh giá hoạt động năm 2020: số lượng hợp tác xã hoạt động tốt 20 HTX, chiếm 13,33%; hoạt động khá 46 HTX chiếm 30,67%; hoạt động trung bình 67 HTX chiếm 44,67%; hoạt động yếu 17 HTX chiêm 11,33%; trên các lĩnh vực:

- Lĩnh vực nông nghiệp: Hiện tỉnh có 01 Liên hiệp HTX lúa gạo và 125 HTX nông nghiệp trong đó có 108 HTX nông nghiệp, 05 HTX chăn nuôi và 12 HTX thủy sản với vốn điều lệ 39.811 triệu đồng, thu hút 8.956 thành viên, tạo việc làm cho 695 lao động HTX, tăng 64 HTX so với năm 2013. Hoạt động của các HTX nông nghiệp cơ bản giải quyết tốt các quan hệ hợp tác, hỗ trợ nhau trong quá trình sản xuất, tiêu thụ sản phẩm và giải quyết việc làm; chủ động liên kết với các doanh nghiệp, công ty trong cung ứng và tiêu thụ sản phẩm cho thành viên. Đối với HTX thủy sản (nghêu và tôm), mô hình hoạt động của các HTX này là giải quyết việc làm cho thành viên và người lao động, cùng với đó quản lý nguồn lợi thiên nhiên, có 7 HTX tham gia quản lý, bảo vệ môi trường, nuôi và khai thác nghêu với diện tích trên 2.000 ha.

- Lĩnh vực công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp: Hiện có 02 HTX (may mặc) với 24 thành viên, vốn điều lệ 400 triệu đồng và 02 HTX (điện) với 42 thành viên, vốn điều lệ 721 triệu đồng. Giảm 08 HTX so với năm 2013 (năm 2013 có 12 HTX tiểu thủ công nghiệp, điện). 

- Lĩnh vực xây dựng: có 07 HTX, với 60 thành viên, vốn điều lệ 20,8 tỷ đồng. Giảm 15 HTX so với năm 2013 (năm 2013 có 22 HTX xây dựng) luôn thực hiện đúng những quy định của pháp luật, các công trình do Hợp tác xã thi công đã thực hiện đúng thiết kế, dự toán và bảo đảm chất lượng kỹ thuật, mỹ thuật công trình, góp phần giải quyết việc làm, ổn định thu nhập cho một bộ phận lao động nông thôn.

- Lĩnh vực giao thông vận tải: có 8 HTX trong đó có 7 HTX hoạt động vận tải đường bộ và 01 HTX vận tải đường thủy với 1.800 thành viên, trong đó có 1.600 lao động là thành viên HTX . Các HTX hoạt động chủ yếu tập trung vào việc đăng ký khai thác tuyến vận tải hành khách cố định, đăng ký cấp phù hiệu cho các xe ô tô kinh doanh vận tải khách theo hợp đồng, xe tải chở hàng hóa...; hiệu quả kinh doanh khá.

- Lĩnh vực thương mại- dịch vụ: hiện có 11 hợp tác xã hoạt động, phần lớn các HTX hoạt động khai thác quản lý chợ, nhìn chung các đơn vị vẫn duy trì hoạt động khá tốt, chất lượng dịch vụ tiếp tục được quan tâm, tăng cường đầu tư mở rộng quy mô hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ. Doanh thu trung bình/hợp tác xã khoảng 300 triệu đồng, lợi nhuận bình quân/hợp tác xã 50 triệu đồng. Thu nhập bình quân của lao động làm việc thường xuyên trong hợp tác xã khoảng 36 triệu đồng.

- HTX hoạt động trong lĩnh vực tín dụng (Quỹ tín dụng nhân dân); Tổng số 16 QTDND, không tăng không giảm so với thời điểm 01/7/2013. Tổng nguồn vốn hoạt động (tổng tài sản) dự kiến đến 31/12/2021 là 1.387.247 triệu đồng, so thời điểm 01/7/2013 tăng 860.890 triệu đồng. Tổng thu nhập dự kiến đến 31/12/2021 là 137.792 triệu đồng, so thời điểm 01/7/2013 tăng 96.912 triệu đồng. Tổng lợi nhuận của QTDND dự kiến đến 31/12/2021 là 11.120 triệu đồng, so thời điểm 01/7/2013 (lãi tạm tính) tăng 8.608 triệu đồng. Thu nhập bình quân của lao động làm việc thường xuyên trong QTDND dự kiến đến 31/12/2021 là 96 triệu đồng/người/năm so thời điểm 01/7/2013 tăng 51 triệu đồng/người/năm.

Tóm lại:

Luật HTX năm 2012 được ban hành và đi vào cuộc sống, đã có những bước chuyển biến tích cực nhận thức về kinh tế tập thể trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. Hợp tác xã đang là mô hình kinh tế phù hợp, giúp nông dân liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm và duy trì sinh kế bền vững. Luật Hợp tác xã năm 2012 đã thể hiện rõ hơn bản chất của HTX là được thành lập trên cơ sở tự nguyện, hợp tác, bình đẳng, đồng sở hữu, tương trợ lẫn nhau giữa các thành viên HTX, nhằm mang lại lợi ích cho thành viên HTX.

Công tác tuyên truyền, triển khai thực hiện Luật HTX năm 2012 luôn được tỉnh xác định là một nhiệm vụ trọng tâm thực hiện thắng lợi các Chương trình, Đề án của tỉnh, nhất là Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp, Chương trình xây dựng nông thôn mới. Đặc biệt, Sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương về KTTT, HTX được nâng cao. Nhiều kế hoạch, chương trình, cơ chế, chính sách nhằm phát triển Hợp tác xã được ban hành phù hợp hơn với thực tế địa phương.

Số lượng HTX thành lập mới tăng lên. Doanh thu và thu nhập của người lao động trong HTX được cải thiện, qua đó, tác động tích cực đến kinh tế hộ thành viên, góp phần giải quyết việc làm, ổn định an ninh, chính trị tại cộng đồng. Hoạt động khu vực KTTT, HTX ngày càng xuất hiện nhiều mô hình hay, hiệu quả.

Bên cạnh nhũng kết quả đạt được, còn những khó khăn hạn chế đó là:

Công tác triển khai, tuyên truyền phổ biến Luật HTX từng lúc, từng nơi chưa sâu, nhận thức của cán bộ công chức, nhân dân còn hạn chế. Việc phát triển kinh tế Hợp tác xã gặp nhiều khó khăn.

Một số quy định còn chưa được hướng dẫn hoặc có hướng dẫn, nhưng chưa rõ ràng, khó triển khai. Một số chính sách hỗ trợ được ban hành, nhưng chưa đồng bộ, thiếu nguồn lực. Thủ tục đăng ký HTX còn phức tạp hơn so với doanh nghiệp. Công tác kiểm toán đối với HTX được quy định trong Luật và Nghị định số 193/2013/NĐ-CP ngày 21/11/2013 chưa được hướng dẫn cụ thể. Công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát việc thi hành Luật HTX và các chính sách hỗ trợ phát triển HTX chưa thường xuyên.

Quy mô kinh tế tập thể nhìn chung còn nhỏ, chiếm tỷ trọng rất thấp, tốc độ tăng trưởng chậm so với các thành phần kinh tế khác nên cơ cấu kinh tế giảm sau 10 năm qua. Số HTX hoạt động không hiệu quả, doanh thu, thu nhập thành viên tuy từng bước được cải thiện nhưng còn thấp nên chưa tạo động lực và khuyến khích được các thành viên tâm huyết tham gia vào HTX; liên kết sản xuất ở quy mô nhỏ, chưa tạo được mối liên kết theo chuỗi giá trị do đó dễ bị rủi ro và khó tham gia vào thị trường lớn; trình độ, năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ HTX hạn chế.

Đa số các HTX có vốn ít, trang thiết bị lạc hậu, quy mô sản xuất nhỏ, chưa xây dựng được chuỗi liên kết. Khả năng huy động vốn của các hộ thành viên rất hạn chế, việc tiếp cận vốn vay của các tổ chức tín dụng gặp khó khăn. Một số HTX chưa thể hiện được vai trò kết nối giữa các thành viên với thị trường, sự gắn kết lợi ích giữa HTX và thành viên. Việc liên kết, liên doanh giữa HTX với HTX, giữa HTX với các thành phần kinh tế khác còn ít, hiệu quả chưa cao.

Một số HTX thực hiện đăng ký lại còn hình thức, phương thức hoạt động không thay đổi, chưa đáp ứng được các quy định của Luật HTX năm 2012 (không ít HTX vẫn còn tình trạng thành viên không góp vốn, chưa điều chỉnh vốn góp tối đa từ 30% vốn điều lệ xuống mức 20% vốn điều lệ).

Hầu hết các HTX chưa thật sự quan tâm đến hoạt động xúc tiến thương mại; xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu; chưa có sự liên kết với nhau trong tổ chức sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. Công tác kế toán, tài chính của HTX chưa được thực hiện nghiêm túc, xây dựng báo cáo tài chính, phương án sản xuất kinh doanh còn hạn chế.

Ở cấp huyện, xã, việc bố trí cán bộ theo dõi KTTT, HTX còn hạn chế. Hầu hết cấp huyện chưa có cán bộ chuyên trách, còn cấp xã chưa bố trí được cán bộ kiêm nhiệm để theo dõi đối với lĩnh vực này, có nơi buông lỏng.

* Nguyên nhân:

Các HTX chưa tích cực huy động các nguồn lực nội tại để phát triển, vẫn còn tư tưởng trông chờ sự hỗ trợ của nhà nước, thành viên ỷ lại vào HTX chưa thấy được trách nhiệm của mình trong việc xây dựng, phát triển HTX.

Trình độ năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ HTX còn hạn chế, chậm đổi mới; Đội ngũ cán bộ trẻ về làm việc tại các HTX chưa phát huy hết năng lực hỗ trợ HTX. Việc tổ chức tập huấn kỷ năng quản lý cho các thành viên HTX, BGĐ HTX nhân sự thường xuyên thay đổi nên cập nhật kiến thức không liên tục.

Phương thức sản xuất tự do, nhỏ lẻ đã trở thành thói quen, giữ vai trò chủ đạo trong tư duy sản xuất của người nông dân. Trong khi đó, có rất ít mô hình liên kết sản xuất thành công, có hiệu quả để tuyên truyền, nhất là các chuỗi giá trị sản xuất hàng hóa. Thu nhập người lao động trong hợp tác xã còn thấp hơn nên không thu hút được lao động có tay nghề, có chuyên môn cao làm việc cho hợp tác xã.

Một số địa phương chưa có sự quan tâm đúng mức trong việc chỉ đạo, định hướng, xây dựng cơ chế chính sách, tập trung tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc tạo điều kiện cho KTTT, HTX phát triển.

* Bài học kinh nghiệm

Chính quyền địa phương có vai trò đặc biệt quan trong trong việc triển khai thực hiện các chính sách hỗ trợ, khuyến khích thành lập và phát triển HTX; hướng dẫn, giải quyết kịp thời những vấn đề khó khăn, vướng mắc của HTX, THT trong quá trình hoạt động; là cầu nếu phản ánh những tâm tư, nguyện vọng của HTX, THT với cơ quan cấp trên.

Cần có sự phối hợp tốt và nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước, các ban ngành, đoàn thể trong việc phân công trách nhiệm thì việc tổ chức triển khai thực hiện các nội dung quản lý nhà nước đối với KTTT sẽ đạt hiệu quả cao hơn. 

Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và kinh nghiệm về HTX phải được quan tâm, chú trọng. Việc xây dựng, tổng kết, phổ biến nhân rộng các mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị sản phẩm hàng hóa chủ lực, có quy mô lớn, có sức lan tỏa ở các địa phương cần được thực hiện một cách nghiêm túc và hiệu quả.

Bộ máy cơ quan quản lý nhà nước cần được quan tâm củng cố. Cán bộ phụ trách quản lý cần được bồi dưỡng, đào tạo, cập nhật thường xuyên các kiến thức, kinh nghiệm quản lý HTX , đảm bảo có trình độ năng lực, có khả năng tham mưu với các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương trong công tác định hướng, phát triển KTTT, HTX kiểu mới gắn với tái cơ cấu nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới.

Từ những kết quả đạt được, những tồn tại hạn chế nêu trên, trong những năm tới, hoạt động HTX cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

1. Tiếp tục đổi mới phương thức tuyên truyền, giúp các cấp ủy đảng, chính quyền và các ngành chức năng cũng như người dân hiểu rõ luật HTX năm 2012 và vai trò của HTX trong phát triển KT-XH; tăng cường công tác quản lý nhà nước về KTTT; tuyên truyền mô hình HTX kiểu mới gắn với chuổi giá trị, phương pháp vận động và quy trình lập HTX cho các hội viên đoàn thể ở cơ sở với nhiều hình thức tuyền truyền cụ thể phù hợp từng đối tượng nhằm thu hút người dân tham gia.

2. Tiếp tục kiến nghị, đề xuất Trung ương và HĐND tỉnh bổ sung, sửa đổi một số văn bản, quy định còn bất cập, khó triển khai thực hiện, nhất là các chính sách hỗ trợ HTX, công tác thanh tra, kiểm toán đối với các HTX; đồng thời ban hành mới các chủ trương, chính sách phù hợp với tình hình thực tế tạo điều kiện thúc đẩy HTX phát triển.

3. Tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với hợp tác xã, Kiện toàn, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động hệ thống bộ máy quản lý nhà nước về KTTT từ tỉnh đến huyện xã. Quan tâm đào tạo đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về HTX, ưu tiên hàng đầu là bồi dưỡng, nâng cao trình độ, năng lực quản lý và kiến thức về quản lý, thương mại cho những người phụ trách các HTX.

4. Tập trung nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX, cải thiện doanh thu của HTX và thu nhập của thành viên, tăng tỷ trọng kinh tế tập thể trong cơ cấu kinh tế. Đổi mới phương thức hoạt động và quản trị HTX; đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, tìm kiến thị trường đầu ra sản phẩm, gắn với công tác xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu.

5. Xây dựng mô hình hợp tác xã và tổng kết mô hình: theo dõi, hỗ trợ các mô hình kinh tế tập thể có hiệu quả, bố trí nguồn lực hỗ trợ cho việc xây dựng và nhân rộng các mô hình HTX thí điểm. Lựa chọn một số HTX có quy mô phù hợp để hỗ trợ xây dựng mô hình liên kết chuỗi với doanh nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao. Tập trung thực hiện Kế hoạch thí điểm hoàn thiện mô hình HTX kiểu mới theo Quyết định số 167/QĐ-TTg ngày 03/02/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Lựa chọn, hoàn thiện, nhân rộng mô hình HTX kiểu mới hiệu quả tại các địa phương trên cả nước giai đoạn 2021-2025

6. Tiến hành rà soát tình hình hoạt động của các hợp tác xã, giải thể các hợp tác xã ngừng hoạt động thời gian dài không giải thể được do chưa xử lý được tài chính, tài sản, nợ thuế…. Tập trung cũng cố nâng chất lượng các HTX yếu kém hoạt động không hiệu quả. Tạo điều kiện cho các HTX tiếp cận được Quỹ Hỗ trợ Phát triển Hợp tác xã thuận lợi để đầu tư mua sắm trang thiết bị giúp HTX tiếp cận các chính sách hỗ trợ khuyến khích phát triển HTX để đầu tư cơ sở hạ tầng./.

Bài viết: Ngô Thanh Nhanh - Trưởng phòng THKTKG - Sở KH&ĐT

Tin khác
1 2 3 4 5 

 





Thống kê truy cập
  • Đang online: 48
  • Hôm nay: 1686
  • Trong tuần: 24 241
  • Tất cả: 2480055