Quang cảnh Thiền viện nhìn từ trên xuống (ảnh sưu tầm)

Thiền phái Trúc Lâm là một dòng thiền Việt Nam hình thành từ thời nhà Trần, do Vua Trần Nhân Tông sáng lập. Thiền phái Trúc Lâm có ba Thiền sư kiệt xuất là Đức Phật hoàng Trần Nhân Tông, Thiền sư Pháp Loa và Thiền sư Huyền Quang, gọi chung là Trúc Lâm Tam tổ. Thiền phái này được xem là tiếp nối nhưng là sự hợp nhất của ba dòng thiền Việt Nam của thế kỉ thứ 12. Với việc lập ra phái Trúc Lâm,  Đức Phật hoàng Trần Nhân Tông đã thống nhất các Thiền phái tồn tại trước đó và toàn bộ Giáo hội Phật giáo đời Trần về một mối.

Thiền phái Trúc Lâm mang đậm tinh thần nhập thế, không phải từ bỏ thế gian này mới giác ngộ được. Dù là tu hành nhưng thiền sư và phật tử luôn dấn thân vào cuộc sống, vui với niềm vui của đất nước, đau với nỗi đau của dân tộc, nhưng khi thanh bình thì vẫn trở về với cuộc sống tu hành thoát tục.

Trên tinh thần đó, Đức Phật hoàng Trần Nhân Tông chọn núi Yên Tử là vùng hiểm địa phía đông bắc đất nước làm nơi xuất gia. Tuy đã rời bỏ ngai vàng, chuyên tâm việc tu hành nhưng ngài vẫn đau đáu lo toan vận nước, sẵn sàng trở về lãnh đạo triều đình và nhân dân đánh giặc. Sau khi đánh đuổi quân xâm lược, đất nước thái bình, Đức Phật hoàng quay lại với việc tu hành và nghiên cứu để đưa hiểu biết của mình đến với người dân. Đây là tinh thần nhập thế mà các thiền phái trước chưa thực hiện được. Chính tinh thần này đã tạo nên sức mạnh của dân tộc Việt trong suốt thế kỷ XIII, XIV và đã đưa Phật giáo phát triển đạt tới đỉnh cao trong lịch sử Việt Nam. Đức Phật hoàng và các vị Tổ Trúc Lâm đã chủ trương đưa thiền phái tích cực dấn thân vào xã hội, xây dựng đất nước hưng vượng bằng từ bi, trí tuệ và đạo đức của Phật giáo. Từ đó, ở Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử chúng ta thấy nổi bật những nét đặc trưng của tôn giáo mang đậm đà bản sắc của nền văn hoá dân tộc Việt Nam, không bị phụ thuộc, lai căng từ bên ngoài.

Thiền viện Trúc Lâm Trà Vinh có vị trí đẹp, phong cảnh hài hòa nằm trong khu du lịch sinh thái từng ngập mặn ven biển Ba Động với diện tích gần 10 ha, mặt tiền nhìn ra biển Đông bao la, với tổng kinh phí xây dựng hơn 120 tỷ đồng, do các doanh nghiệp và phật tử phát tâm cúng dường. Ngôi Thiền viện được khởi công  ngày 08/10/2014 và khánh thành vào ngày 31/01/2016.

Dáng vóc ngôi thiền viện xây dựng theo kiến trúc mỹ thuật Phật giáo thời Lý, bao gồm các hạng mục: Chánh điện, hành lang,  giảng đường, nhà Tổ, lầu chuông, lầu trống, Cổng tam quan, nhà trụ trì…

Chánh điện

Hành lang

Giảng đường

Nhà Tổ

Lầu chuông

Lầu Trống

Cổng Tam quan

Nhà Trụ trì

Toàn bộ các kiến trúc tại Thiền viện Trúc Lâm Trà Vinh được thiết kế và xây dựng theo mô hình các ngôi chùa Phật giáo Việt Nam thời Lý – Trần (thế kỷ XII đến thế kỷ XIV), mà điển hình là các mái ngói dạng hai tầng. Các đầu đao cuối mái được vuốt cong nhẹ nhàng, thể hiện tính khiêm cung, hài hòa với tự nhiên của dân tộc.

Bước qua cổng tam quan, để vào đến Chánh điện, là khoảng sân rộng, dài 150m và được kết cấu thành hai bậc, là nơi để vị sư trụ trì thuyết pháp hay nhà chùa, địa phương tổ chức các sự kiện văn hóa Phật giáo. Khoảng thời gian đi bộ dọc theo chiều dài sân là sự chuẩn bị cần thiết cho sự thay đổi tâm thế, để phật tử và khách thập phương gác bỏ mọi lục dục, thất tình, tạo sự an nhiên, tự tại bước vào thế giới tâm linh.

Khoảng sân dài 150m kết cấu thành 2 bậc

Ngôi Chánh điện Thiền viện Trúc Lâm Trà Vinh có diện tích 27 x 45m, cao 11m, trên nền đá cao 1,4m, là ngôi Chánh điện lớn nhất trong tất cả các Tu viện Phật giáo trên địa bàn tỉnh Trà Vinh hiện nay. Dù có dãy rừng phi lao chắn gió phía trước, nhưng từ ngoài biển khơi, với khoảng cách trên dưới 10 km, đã nhìn thấy mái ngói Thiền viện uy nghi, sừng sững trong đất liền.

Ngôi Chánh điện có diện tích 27 x 45m, cao 11m, trên nền đá cao 1,4m

Toàn bộ khung sườn ngôi Chánh điện làm bằng gỗ lim nhập từ nước ngoài, được chạm khắc công phu bởi những nghệ nhân lành nghề đến từ Bắc Ninh.

Khi vào bên trong chánh điện du khách sẽ rất ấn tượng với vẻ tĩnh lặng mà đầy uy nghiêm ở đây. Sàn lót gạch màu đỏ, tất cả cột gỗ đều được đặt trang trọng trên những tấm tán bằng đá xám vân mây, chạm trổ hình hoa sen cách điệu.

Với lối kiến trúc của các triều đại Việt Nam truyền thống, Thiền viện Trúc Lâm mang lại cho người dân cảm giác rất thanh tịnh yên bình của chốn Thiền Tu. Điều này đã khiến không ít bước chân của lữ khách thập phương phải trầm trồ khen ngợi mỗi khi đến đây.

Khác với các tự viện khác thường thờ Phật Tổ Như Lai trong thế thiền định, tức Phật đã thành đạo và nhập niết bàn, tượng Phật Tổ ở Chánh điện Thiền viện Trúc Lâm Trà Vinh ở tư thế “Niêm hoa vi tiếu”, theo điển tích Phật Tổ cầm đóa sen đưa lên và Anan Hành giả mĩm cười. Đây là tượng Phật bằng đồng lớn nhất Trà Vinh, cao 3,5 m, nặng hơn 3 tấn được cung thỉnh từ làng nghề đúc đồng nổi tiếng cố đô Huế.

Tượng Phật Tổ ở tư thế “Niêm hoa vi tiếu” cao 3,5m, nặng hơn 3 tấn

Điểm khác biệt với các tu viện Phật giáo khác, ngoài thờ Phật Tổ Như Lai, các vị Bồ tát, Hành giả theo giáo lý nhà Phật, ngôi Chánh điện Thiền viện Trúc Lâm Trà Vinh còn trang trọng thờ phượng kim tượng Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh, người được xem là vị đại tiên hiền của vùng đất Nam bộ.

Kim tượng Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh được thờ trong Chánh điện thiền viện.

Phía Hậu tổ của Thiền viện, ba vị Trúc Lâm Tam tổ là Đức Phật hoàng Trần Nhân Tông, Thiền sư Pháp Loa, Thiền sư  Huyền Quang được tôn thờ cùng với Đức Đạt Ma và các vị cao tăng Việt Nam có công với đạo và đời đã viên tịch.

Đức Phật hoàng Trần Nhân Tông (1258-1308), pháp danh Điều ngự Giác hoàn - Vị ‘Tổ Thứ Nhất” được tôn thờ cùng với Đức Đạt Ma.

Vị “Tổ Thứ Hai” - Thiền sư Pháp Loa Đồng Kiên Cương (1284-1330)

Nổi bật trong khuôn viên Thiền viện là tượng Phật mẫu Quán Thế âm Bồ tát cao 25m được an vị trên bệ tượng cao 6m, tạo ra chiều cao chung đến 31m, cũng là tượng Phật mẫu cao nhất trên địa bàn tỉnh Trà Vinh. Trong giáo lý Phật giáo, Quán Thế âm là vị Bồ tát ngàn mắt ngàn tay, có năng lực và quyền lực siêu nhiên, nhìn thấu hết khắp cõi ta bà, kịp thời phát hiện và ra tay cứu độ, cứu nạn chúng sinh. Do đó, tượng Phật mẫu hiền từ mà uy nghiêm nhìn ra muôn trùng biển Đông bao la, giúp người dân đi biển Trà Vinh an tâm hơn khi đối đầu với bao hiểm nguy từ gió to sóng dữ.

Tượng Phật mẫu Quán Thế âm Bồ tát cao 25m được an vị trên bệ tượng cao 6m

Thiền viện Trúc Lâm đang giữ nhiều kỷ lục trong số các tự viện Phật giáo trên địa bàn Trà Vinh như ngôi chùa gần biển Đông nhất, toàn bộ các kiến trúc gần với kiến trúc truyền thống dân tộc nhất, ngôi Chánh điện to nhất, tượng Phật tổ to nhất, tượng Quán Thế âm to nhất, đại hồng chung lớn nhất, giảng đường có sức chứa lớn nhất, khoảng sân phía trước Chánh điện rộng lớn nhất…

Thiền viện Trúc Lâm Trà Vinh được các vị lãnh đạo, doanh nghiệp, doanh nhân trên cả nước phát tâm cúng dường, hiến tặng một số cây cảnh, hiện vật có giá trị.

Thiền viện Trúc lâm Trà Vinh có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy những giá trị truyền thống của văn hóa Phật giáo, kết nối các di tích lịch sử, văn hóa truyền thống của địa phương sẽ là điểm nhấn du lịch của tỉnh Trà Vinh nói chung và thị xã Duyên Hải nói riêng, góp phần đa dạng sản phẩm du lịch trong quần thể khu du lịch sinh thái rừng ngập mặn biển Ba Động, tạo cơ hội cho ngành du lịch Trà Vinh phát triển./.

Nguyễn Văn Phúc – Phòng VHTT